Αμμωνία Και Τρόποι Αντιμετώπισης Της

[Aquazone Project Team]

Αμμωνία και τρόποι αντιμετώπισής της

 

Περιγραφή προβλήματος:
Η δηλητηρίαση από ιονισμένη αμμωνία (ΝΗ3) είναι μία από τις κυριότερες αιτίες ασθενειών και θνησιμότητας των ψαριών σε ένα ενυδρείο. Η αμμωνία εμφανίζεται συχνά σε καινούρια ενυδρεία, όπου δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα η απαραίτητη βιολογία (αποικίες βακτηρίων). Παρουσιάζεται όμως και σε παλαιότερα ενυδρεία όταν γίνει απότομη προσθήκη πολλών ψαριών όπου η υπάρχουσα βιολογία είναι ανεπαρκής ή και από τον θάνατο των αποικιών βακτηρίων λόγο κάποιου φαρμάκου ή απότομης αλλαγής των συνθηκών του νερού.

Συμπτώματα αμμωνίας μέσα στο ενυδρείο:
- Τα ψάρια ανασαίνουν από την επιφάνεια του νερού
- Μοβ ή έντονα κόκκινα βράγχια
- Ληθαργική κίνηση των ψαριών
- Απώλεια όρεξης των ψαριών
- Τα ψάρια κάθονται στον πάτο του ενυδρείο και πιθανότατα ανασαίνουν γρήγορα
- Κοκκινίλες σαν αιματώματα στο σώμα και τα πτερύγια των ψαριών

Η δηλητηρίαση από αμμωνία μπορεί να παρουσιαστεί είτε ξαφνικά, είτε με την πάροδο μερικών ημερών. Αρχικά μπορεί να παρατηρηθεί ότι τα ψάρια λαχανιάζουν και να παίρνουν συχνές ανάσες από την επιφάνεια του νερού. Τα βράγχια τους θα αρχίσουν να αποκτούν έντονο χρώμα προς το μοβ ή κόκκινο και μπορεί να δείξουν πως αιμορραγούν. Τα ψάρια θα χάσουν την όρεξη τους για φαΐ και θα γίνονται όλο και πιο ληθαργικά στις κινήσεις τους. Σε αρκετές των περιπτώσεων θα κάθονται στον βυθό (συνήθως σε κάποια γωνία), θα είναι λαχανιασμένα και τα πτερύγιά τους να είναι κολλημένα στο σώμα τους.
Δεδομένου πως δεν έχουμε παρατηρήσει το πρόβλημα της δηλητηρίασης από αμμωνία για να προβούμε σε ενέργειες αντιμετώπισής της, οι ιστοί των ψαριών σιγά σιγά θα καταστρέφονται και θα αρχίσουν να εμφανίζονται κοκκινίλες στο σώμα και τα πτερύγια. Ταυτόχρονα το ψάρι θα καταστρέφεται κι εσωτερικά, καθότι η αμμωνία θα αρχίσει να επηρεάζει το μυαλό, τα εσωτερικά όργανα και το νευρικό σύστημα. Το ψάρι θα αιμορραγεί εσωτερικά κι εξωτερικά ώσπου τελικά να πεθάνει.

Τρόποι αντιμετώπισης της δηλητηρίασης από αμμωνία:
- Σε ενυδρεία που τα ψάρια αντέχουν σε pH μικρότερο του 7 και χαμηλές θερμοκρασίες, η συγκέντρωση της αμμωνίας μπορεί να μην είναι βλαβερή κι επικίνδυνη (συμβουλευτείτε τους πίνακες που θα βρείτε εδώ)
- Μερική αλλαγή προετοιμασμένου νερού (αποχλωριωμένο και στην ίδια περίπου θερμοκρασία)
- Χρήση χημικών σκευασμάτων εμπορίου που διασπούν την αμμωνία και την κάνουν μη τοξική (ΠΡΟΣΟΧΗ: Σε αυτή τη περίπτωση, παρ'όλο που η αμμωνία θα είναι μη τοξική, θα είναι ανιχνεύσιμη από τα τεστ)
- Πλήρη διακοπή ή περιορισμός της διατροφής

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η πτώση του pH και της θερμοκρασίας, το ποσοστό αλλαγής νερού, η διακοπή ή ο περιορισμός διατροφής, έχουν άμεση σχέση με τη συγκέντρωση αμμωνίας βάση των αποτελεσμάτων των τεστ. Αν η μετρήσιμη συγκέντρωση αμμωνίας είναι μεγαλύτερη του 1 ppm, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν άμεσα ενέργειες για τη μείωσή της. Η μείωση του pH και της θερμοκρασίας (σε ψάρια που το ανέχονται) καθώς και η μερική αλλαγή με προετοιμασμένο νερό, θα προσφέρουν άμεση ανακούφιση στα ψάρια. Οι συχνές αλλαγές μέσα σε διάρκεια λίγων ωρών με ταυτόχρονη διακοπή ή περιορισμό διατροφής και προσθήκη ζωντανών βακτηρίων εμπορίου, θα βοηθήσουν στο να μειωθούν τα επίπεδα αμμωνίας κάτω του 1 ppm. Αν υπάρχει μπόλι από δεύτερο δικό μας ενυδρείο ή ενυδρείο γνωστού μας, είναι το ιδανικότερο.

Αν το πρόβλημα είναι σχετικά σε προχωρημένο επίπεδο και τα ψάρια δυσφορούν έντονα, συνίσταται η χρήση ειδικού χημικού διάσπασης αμμωνίας. Ο περιορισμός της διατροφής θα βοηθήσει στο να παράγονται λιγότεροι ρύποι από τα ψάρια. Σε περίπτωση που υπάρχουν υψηλές συγκεντρώσεις αμμωνίας (άνω των 2 ppm) θα πρέπει η διατροφή να διακοπεί εντελώς για κάποιες ημέρες. Εννοείται πως σε περίπτωση που παρουσιαστούν μετρήσιμες συγκεντρώσεις, δεν πρέπει να γίνει καμία εισαγωγή νέου οργανισμού στο ενυδρείο, έως ότου μηδενιστεί η αμμωνία.
Η τοξικότητα της αμμωνίας έρχεται σε άμεση συσχέτιση με το pH και την θερμοκρασία. Τη πραγματική συγκέντρωση αμμωνίας και το πόσο τοξική μπορεί να είναι για τους οργανισμούς, μπορείτε να δείτε εδώ.

Πρόληψη:
- Σωστό στήσιμο ενυδρείου και υλικών του φίλτρου
- Εισαγωγή ψαριών σε νέα ενυδρεία τμηματικά
- Σωστή ποσότητα τροφής και χειροκίνητη αφαίρεση όσης δεν φαγωθεί μέσα σε 5 λεπτά
- Σωστή συντήρηση ενυδρείου
- Τακτικός έλεγχος με τεστ ώστε αν υπάρξει κάποιο πρόβλημα να διαπιστωθεί νωρίς, πριν αρχίσει να επηρεάζει τα ψάρια

Για να αποφευχθούν οι απώλειες ψαριών από δηλητηρίαση αμμωνίας, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα από τη ρίζα του. Δηλαδή να προλαμβάνουμε την όποια πιθανότητα δημιουργίας υψηλών συγκεντρώσεων αμμωνίας στο ενυδρείο.
Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, οπότε θα πρέπει εξαρχής να προσεχθεί αφενός το θέμα εισόδου κι εξόδου του φίλτρου του ενυδρείου, ώστε να υπάρχει σωστή κυκλοφορία μέσα στη δεξαμενή, αφετέρου, η επιλογή ποιοτικών υλικών (μηχανικών και βιολογικών) καθώς και η σωστή σειρά τοποθέτησής τους για να υπάρχει σωστή ροή του νερού μέσα από τα υλικά. Ο γενικός κανόνας τοποθέτησης υλικών μέσα σε ένα φίλτρο, από την είσοδο του νερού μέσα σε αυτό, μέχρι την έξοδο, είναι:
1) Είσοδος νερού στο φίλτρο
2) Μηχανικός καθαρισμός για κατακράτηση οργανικών στοιχείων όπως ακαθαρσίες, φύλλα και τροφές
3) Βιολογικός καθαρισμός δια μέσω βιολογικών υλικών που έχουν πάνω τους τις αποικίες των βακτηρίων και καθαρίζουν το νερό από αμμωνία και νιτρώδη άλατα
4) Ενυδρειακό βαμβάκι για κατακράτηση μικροστοιχείων που δεν κράτησε ο μηχανικός καθαρισμός, αλλά και τρίμματα του βιολογικού υλικού που προκαλούνται από τη ροή του νερού
5) Έξοδος νερού από το φίλτρο στη δεξαμενή

 

 

Σημείωση: Η διάταξη υλικών του παραπάνω σχεδίου δεν αποτελεί κάποιον αυστηρό κανόνα.
Ανάλογα με το είδος φίλτρανσης (εσωτερικό φίλτρο, εξωτερικό φίλτρο ή sump), τον όγκο του
εκάστοτε κάδου, αλλά και τα πιθανά διαχωριστικά που έχει δημιουργήσει ο κάθε κατασκευαστής,
αυτά τα υλικά μπορεί να τροποποιηθούν από θέμα σειράς, είδους ή ποσότητας.

 

 

 

Σε νέα ενυδρεία, η εισαγωγή ψαριών θα πρέπει να γίνεται τμηματικά ώστε η πλήρη ιχθοφόρτωση που μπορεί να υποστηρίξει η εκάστοτε δεξαμενή να ολοκληρώνεται μετά από 3-4 μήνες. Επίσης η διατροφή θα πρέπει στην αρχή να είναι περιορισμένη, πιθανόν όχι καθημερινά, και σιγά σιγά να αυξηθεί ποσότητα μέχρι να φτάσει στην σωστή δοσολογία. Υπολείμματα τροφής που μένουν μέσα στο ενυδρείο χωρίς να φαγωθούν μέσα σε 5 λεπτά θα πρέπει να απομακρύνονται.
Σε παλαιότερα ενυδρεία με χαμηλή ιχθοφόρτωση, δεν πρέπει να γίνεται απότομη εισαγωγή πολλών νέων ψαριών, καθότι οι ρύποι τους θα είναι πολύ περισσότεροι από τις ήδη υπάρχουσες αποικίες βακτηρίων. Ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνεται και προσεχτικό τάισμα.
Η φροντίδα του ενυδρείου και κυρίως του φίλτρου, είναι επίσης πάρα πολύ σημαντική. Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος στη ροή του φίλτρου ώστε να μη μειώνεται ποτέ η κυκλοφορία κάτω από ένα ικανοποιητικό όριο. Στην περίπτωση που πέσει η ροή, θα πρέπει να ανοιχτεί το φίλτρο και να καθαριστούν τα υλικά που έχουν πιάσει βρωμιές μόνο με νερό ενυδρείου και ποτέ με νερό βρύσης, ενώ θα πρέπει να αντικατασταθούν υλικά όπως το ενυδρειακό βαμβάκι (filter wool) ή κάποια σφουγγάρια. Σε περίπτωση που υπάρχει κάποιος νεκρός οργανισμός μέσα στο ενυδρείο (ψάρι ή ασπόνδυλο) θα πρέπει να απομακρύνεται άμεσα. Στις αλλαγές νερού, θα πρέπει να προσεχθεί ώστε οι τιμές σκληρότητας, αλλά και της θερμοκρασίας του νερού, να είναι σε αντίστοιχα επίπεδα με αυτές που προϋπάρχουν μέσα στη δεξαμενή. Σε αντίθετη περίπτωση, εκτός του να πάθουν σοκ τα ψάρια, υπάρχει και ο κίνδυνος να νεκρωθούν τα βακτήρια που βρίσκονται στο βιολογικό υλικό του φίλτρου.
Επίσης, καλό είναι να ελέγχεται δύο φορές τον μήνα το νερό με τα τεστ, ώστε να υπάρχει εικόνα της ποιότητάς του και αν τυχόν διαπιστωθεί αύξηση συγκέντρωσης της αμμωνίας να υπάρχει χρονικό περιθώριο δράσης, άμεσα και με σωστές κινήσεις. Γι'αυτή τη δουλειά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σταθερά τεστ που τοποθετούνται με βεντούζες στο εσωτερικό των τζαμιών του ενυδρείου και βρίσκονται σε μόνιμη έκθεση στο νερό. Αυτά ενημερώνουν άμεσα για το αν υπάρχει αύξηση στη συγκέντρωση αμμωνίας.

 

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι κλιμακωτές ενδείξεις αυτών των τεστ δεν είναι αξιόπιστες κι εφόσον υπάρξει αύξηση της αμμωνίας, έστω και λίγο, θα πρέπει να διασταυρωθεί και με υγρά τεστ. Σε καμία περίπτωση όμως, δεν θα υπάρξει αμμωνία στο νερό και δεν θα το δείξουν εφόσον δεν έχει λήξει η διάρκεια ζωής τους (συνήθως 2-3 μήνες).
Τέλος, σε περίπτωση διακοπής ρεύματος για πάνω από 2 ώρες και κατόπιν επαναφοράς της τροφοδοσίας, θα πρέπει να ελεγχθεί το νερό με τεστ καθημερινά, για περίπου πέντε μέρες και σε περίπτωση που αυξηθούν οι τιμές συγκέντρωσης της αμμωνίας, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν οι παραπάνω ενέργειες αντιμετώπισής της.