Πλαγκτόν: η ιστορία της λέξης

[salamander]

Το πλαγκτόν είναι μία από τις πιο παρεξηγημένες λέξεις στο λεξιλόγιο μας. Άλλοι θεωρούν ότι είναι ξένη λέξη και γι αυτό δεν την κλίνουν: το πλαγκτόν – του πλαγκτόν (λανθασμένα), ενώ άλλοι στο πλαγκτόν περιλαμβάνουν ακόμα και τα φύκια του βυθού. Ας τα πάρουμε,όμως, τα πράγματα από την αρχή.

Η ελληνική λέξη το πλαγκτόν (γεν: του πλαγκτού, δίχως πληθυντικό) είναι το ουδέτερο του επιθέτου της αρχαίας ελληνικής λέξης πλαγκτός (< πλάζομαι < πλανώμαι) και σημαίνει “ο περιπλανώμενος”, ο φερόμενος εδώ και εκεί. Μάλιστα, στα Αρχαία Ελληνικά απαντάται και η λέξη η πλαγκτοσύνη (: περιπλάνηση), ομόρριζα: πλήττω, πλήγμα, πληγή και πιθ. Συμπληγάδες. Μόνο και μόνο από τη σημασία της λέξης καταλαβαίνουμε ότι ως πλαγκτόν, ή ως plankton, γιατί η λέξη είναι αντιδάνειο που πρωτοχρησιμοποιήθηκε από το γερμανό βιολόγο Victor Hensen (1835- 1924), δηλώνεται το σύνολο των εμβίων οργανισμών, φυτικών και ζωικών, οι οποίοι πλέουν παθητικά εντός των υδάτων και παρασύρονται από τα ρεύματα. Για την Ιστορία της λέξης αναφέρουμε ότι πρώτος που καταγράφει την ύπαρξη του αόρατου, δια γυμνού οφθαλμού, πλαγκτού είναι ο Ολλανδός Anton van Leewenhoek, το 1676, όταν έκανε την πρώτη μικροσκοπική ανάλυση ύδατος. Παρατήρησε κάτι «περίεργα κινούμενα σχήματα» αλλά ούτε και ο ίδιος μπορούσε να υποπτευτεί τη σημασία τους στην τροφική αλυσίδα. Διακόσια χρόνια, αργότερα, ο Γερμανός Hensen, ο ίδιος θα πλάσει και τη λέξη οικολογία, θα δανειστεί μία ελληνική λέξη για να αποκαλέσει αυτά τα «περίεργα σχήματα» ως plankton.

Το πλαγκτόν δεν κατακάθεται ποτέ στο βυθό και βρίσκεται σε διαρκή κίνηση. Είναι δηλαδή μικροοργανισμοί, ανίκανοι να κολυμπήσουν και περιφέρονται διαρκώς ανάλογα με τις κινήσεις των υδάτων. Αντίθετα, ως νηκτόν (νέω: κολυμπώ) ορίζουμε το σύνολο των κολυμβώντων ζώων, ενώ ως βένθος το σύνολο των οργανισμών που στηρίζονται επί του βυθού. Τις περισσότερες φορές το πλαγκτόν δεν είναι ορατό με γυμνό μάτι, αφού αναφερόμαστε, κυρίως, σε μικροοργανισμούς ακόμα και μικρότερους των 5μm, χιλιοστό του χιλιοστού, μέχρι οργανισμούς κάποιων εκατοστών (πρωτόζωα, φύκη βακτήρια, προνύμφες αλλά και μέδουσες). Το πλαγκτόν είναι η βασική τροφή των ψαριών και τροφοδοτεί ασταμάτητα όλους τους υδρόβιους οργανισμούς. Αμφονεί κατά το τέλος της Άνοιξης, οπότε και αλιεύονται τα λεγόμενα πλαγκτονοφάγα ζώα (σαρδέλες, κ.α.)

Πηγή: 24grammata.com

[georgebruno]

Ορέστη