Θαλάσσιες Χελώνες

[NickTheFish]

Βιολογία

Οι θαλάσσιες χελώνες, μαζί με μερικά είδη χερσαίων χελωνών, είναι μέρος της τάξης Testudines. Εφτά διαφορετικά είδη θαλάσσιας χελώνας βρίσκονται τους ωκεανούς σήμερα. Αποτελούν ένα παρακλάδι που ξεχώρισε από τις υπόλοιπες χελώνες τουλάχιστον πριν από 110 εκατομμύρια χρόνια. Κατά τη διάρκεια της εξελικτικής διαδικασίας οι θαλάσσιες χελώνες διαχωρίστηκαν σε 2 βασικές υποομάδες, που υφίστανται ακόμα και στις ημέρες μας: η οικογένεια Dermochelyidae η οποία αποτελείται από το μοναδικό είδος χελώνας εν ζωή, γένους ( Dermochelys ) dermochelys coriacea, γνωστή και ως δερματοχελώνα (the leatherback), καθώς και τα 6 είδη θαλάσσιας χελώνας της οικογενείας Cheloniidae χαρακτηριστικό τον οποίων είναι το σκληρό τους κέλυφος.

Απειλές

Οι απειλές διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: α) Φυσικές και β) ανθρωπογενείς.

Οι φυσικές απειλές μπορεί να είναι είτε βιοτικές (ασθένεια, θήρευση στη θάλασσα και θήρευση στα σημεία ωοτοκίας) είτε αβιοτικές (πλημμύρες/ καταιγίδες, συρόμενα ξύλα, άλγη κλπ.).

Οι ανθρωπογενείς απειλές περιλαμβάνουν την υποβάθμιση και/ή την απώλεια του ενδιαιτήματος ωοτοκίας, τη μετατόπιση της άμμου από κινούμενα οχήματα, την ιππασία σε παραλίες ωοτοκίας, την σάρωση και/ή τη μεταφορά άμμου, τη θαλάσσια ρύπανση, τη συμπτωματική παγίδευση (παρεμπίπτοντα αλιεύματα) από αλιευτικά μεθόδους (ιδιαίτερα απο μηχανότρατες για την αλιεία γαρίδας και παραγάδια), τη σύγκρουση με ταχύπλοα, την τουριστική ανάπτυξη κ.α. Σήμερα, η μεγαλύτερη απειλή για τις θαλάσσιες χελώνες είναι η αλιεία με αποτέλεσμα, χιλιάδες παρεμπίπτοντα αλιεύματα κάθε χρόνο.

Επιπρόσθετα μία ακόμα ανθρωπογενής επίπτωση είναι η Κλιματική Αλλαγή. Κατά το διάστημα των 10.000 τελευταίων χρόνων οι χελώνες έχουν εναρμονιστεί με τη συνεχή αλλαγή του κλίματος. Λαμβάνοντας υπόψη τα προβλεπόμενα σενάρια της κλιματικής αλλαγής, προκύπτει ότι η θερμοκρασία αυξάνεται και ότι οι κλιματικές διακυμάνσεις δε βασίζονται πλέον μόνο σε φυσικές διαδικασίες, αλλά επηρεάζονται επίσης από ανθρωπογενείς διεργασίες, όπως η βιομηχανία και η παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου.

Κλιματική Αλλαγή

Η Παγκόσμια υπερθέρμανση επηρεάζει άμεσα τις παραλίες ωοτοκίας, αφού οι υψηλότερες θερμοκρασίες της άμμου παράγουν περισσότερα θηλυκά και οι ψυχρότερες φωλιές περισσότερα αρσενικά χελωνάκια.

- Οποιαδήποτε άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια ενδιαιτημάτων ωοτοκίας και τροφής.

- Αυξημένες θερμοκρασίες στους ωκεανούς μπορούν να οδηγήσουν σε αποχρωματισμό των κοραλλιών και άλλες καταστροφές των ενδιαιτημάτων τροφής της χελώνας.

- Αλλαγές στα θαλάσσια ρεύματα μπορούν να επιφέρουν μετατροπές στα μεταναστευτικά μονοπάτια (διόδους) και στις διατροφικές συνήθειες.

Αλιεία

Καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής τους οι χελώνες διαφόρων ηλικιών και ειδών ταξιδεύουν εκτεταμένα ανά τη Μεσόγειο θάλασσα. Κατά τη διάρκεια των μετακινήσεών τους οι χελώνες έρχονται σε επαφή με ένα μεγάλο αριθμό αλιευτικών δραστηριοτήτων, οι περισσότερες από τις οποίες μπορούν να προκαλέσουν το θάνατό τους. Έχει υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο τουλάχιστον 6.000-8.000 χελώνες της Μεσογείου αιχμαλωτίζονται από αλιευτικές δραστηριότητες (Δημητρόπουλος). Το κύριο είδος που αιχμαλωτίζεται είναι η xελώνα Caretta caretta.

Υπάρχουν τρείς κύριοι τύποι αλιευτικής τεχνικής που εφαρμόζονται από τις αλιευτικές βιομηχανίες της Μεσογείου και προκαλούν την τυχαία αιχμαλώτιση θαλάσσιων χελωνών, η αλίευση με παραγάδια, η αλίευση με συρόμενα δίχτυα και η αλίευση με χρήση ανεμότρατας.

- Αλίευση με παραγάδι: κάθε αλιευτική μονάδα αποτελείται από πλωτή βασική γραμμή, μήκους 300m, από την οποία κρέμονται τα αγκίστρια, μήκους 25m το καθένα, ανα διαστήματα 20m. Οι μονάδες μπορούν να ενώνονται και να δημιουργούν μεγάλες αλυσίδες. Δεν είναι ασυνήθιστο να ενώνονται 200 μονάδες και να φτάνουν το μήκος των 60km. Aυτή η αλιευτική μέθοδος χρησιμοποιείται συνήθως στην αλιεία ξιφία και σκουμπρί στη Μεσόγειο θάλασσα.

- Η αλίευση με συρόμενα δίχτυα αποτελείται από μία βάρκα, η οποία σύρει ένα κλειστό δίχτυ. Το δίχτυ δημιουργεί ενα σχηματισμό με μορφή κάλτσας που αιχμαλωτίζει οτιδήποτε εισέλθει μέσα σε αυτή. Επειδή αυτό η αλιευτική μέθοδος χρησιμοποιείται στην αλιεία γαρίδας, το στόμιο του σχηματισμού είναι πολύ μικρό.

- Η αλίευση με χρήση ανεμότρατας περιλαμβάνει τη χρήση διχτυών μεγάλων διαστάσεων. Τα δίχτυα που στην ουσία αποτελούν ένα σύνολο πλεγμάτων έχουν τέτοιο μέγεθος πλέγματος ώστε μόλις που επιτρέπεται η εισαγωγή των κεφαλιών των ψαριών, τα οποία στη συνέχεια αιχμαλωτίζονται από τα βράγχιά τους. Το δίχτυ σύρεται συνήθως από ένα πλωτό μέσο η ακόμα μπορεί να σύρεται και απο δυο πλωτά μέσα σε παράλληλη πορεία. Ο συγκεκριμένος τρόπος αλιείας χρησιμοποιείται κυρίως στην συλλογή τόνου, ξιφία και σκουμπριού.

Τουρισμός

Η κατασκευή ξενοδοχείων, καταστημάτων και εστιατορίων έχει εισβάλλει και στις περιοχές ωοτοκίας των χελωνών.

Ο τεχνητός φωτισμός από τα ξενοδοχεία, μπαρ και εστιατόρια στις παράλιες περιοχές μπορεί να αποπροσανατολίσει τις χελώνες, αφού αυτές ακολουθούν συνήθως την αντανάκλαση του φωτός στο νερό για να βρουν το δρόμο τους πίσω στη θάλασσα.

Νομική προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας

Διεθνής προστασία

Δεδομένου ότι οι Θαλάσσιες χελώνες μεταναστεύουν, είναι απαραίτητο να υπάρχουν ενιαίοι διεθνείς κανονισμοί, έτσι ώστε να προστατεύονται ασχέτως των γεωγραφικών ορίων:

- Η διεθνής σύμβαση CITES απαγορεύει το διεθνές εμπόριο ειδών και δειγμάτων της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Όλα τα είδη της θαλάσσιας χελώνας προστατεύονται με αυτόν τον κανονισμό.

- Η σύμβαση της Βέρνης, για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής άγριας χλωρίδας και πανίδας και των φυσικών βιοτόπων.

- Η σύμβαση Βόννης, για τη διατήρηση των αποδημητικών ειδών που ανήκουν στην άγρια πανίδα.

- Η Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη και το σχέδιο δράσης της: Agenda 21.

- Η Κόκκινη Λίστα της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας του Περιβάλλοντος (IUCN), που θεωρεί όλα τα είδη θαλάσσιων χελωνών εκτός από ένα* - ως απειλούμενα ή σοβαρώς απειλούμενα.

Τα συμβαλλόμενα μέρη στις Συμβάσεις είναι υπεύθυνα για την εφαρμογή τους. Ωστόσο, στην πραγματικότητα δε συμβαίνει πάντα εξαιτίας της έλλειψης οικονομικών πόρων, πολιτικού κινήτρου ή ενδιαφέροντος. Έτσι παρά την θεωρητικά τεράστια νομική προστασία, οι θαλάσσιες χελώνες εξακολουθούν να απειλούνται με εξαφάνιση.

Περιφερειακή προστασία

Εκτός των Διεθνών Συμβάσεων είναι επίσης σημαντικό να υπάρχουν περιφερειακοί κανονισμοί καθώς κάθε περιοχή χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες συνθήκες και δυσκολίες όσον αφορά στη διατήρηση των ειδών της.

Οι πιο σημαντικές νομικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν στις θαλάσσιες χελώνες είναι οι εξής:

- Η Οδηγία 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικότοπων και της άγριας πανίδας και αυτοφυούς χλωρίδας.

- Το δίκτυο Natura 2000 των ειδικά προστατευόμενων περιοχών για την εφαρμογή της Οδηγίας.

Η Οδηγία είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση που κάποιο Κράτος-Μέλος παραβιάζει τους όρους της. Ένα παράδειγμα αποτελεί την καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2002 για την υπόθεση της Ζακύνθου.

Στην Ευρώπη, η Μεσόγειος Θάλασσα είναι ο κύριος βιότοπος των θαλάσσιων χελωνών. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητη η συνεργασία μεταξύ των χωρών της Μεσογείου έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν τα ειδικά περιβαλλοντικά θέματα των περιοχών τους. Αυτόν τον στόχο έχουν:

- Η Σύμβαση της Βαρκελώνης, για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της παράκτιας περιφέρειας της Μεσογείου.

- Το Πρωτόκολλο για τις Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές και το Σχέδιο Δράσης για τη Προστασία των Θαλάσσιων χελωνών.

Εθνική προστασία

Στις σχετικές χώρες, πρέπει να υιοθετηθούν για να εφαρμοστούν σε τοπικό επίπεδο οι διεθνείς κανονισμοί προστασίας των θαλάσσιων χελωνών μέσα από εθνικούς νόμους και σχέδια δράσης. Αυτοί μπορεί να περικλείει:

- Στρατηγικές θαλάσσιας διαχείρισης, όρους θήρας, κλπ.

- Εθνικά πάρκα, προστατευμένες περιοχές, κλπ.

Τα εθνικά μέτρα είναι πιο λεπτομερή και συγκεκριμένα. Ωστόσο, μπορεί να μην είναι πάντα τόσο προστατευτικά όσο τα υπερεθνικά και κοινοτικά, αφού τα κράτη συχνά θέλουν να δίνουν προβάδισμα στα οικονομικά συμφέροντα, όπως αυτά που απορρέουν από τον μαζικό τουρισμό ή τη ρυπογόνα βιομηχανία.

*Η IUCN Κόκκινη Λίστα δε θεωρεί τη χελώνα "Flatback" σαν απειλούμενο είδος, εξαιτίας της “ανεπάρκειας δεδομένων”.

www.medasset.org

[chris z3]

ενα μεγαλο μπραβο και ενα ευχαριστω για τις υπεροχες πληροφοριες που μας προσφερεις!!!

[nikoloutso]

[kixlidatos]

[rOUSSAkS]

Μπραβο πολυ ωραιο..

Επειδη ετυχε να συναντισω 2 φορες θαλασσια χελωνα φετος το καλοκαιρι , λογω ψαροντουφεκου , μπορω να πω οτι ειναι παρα πολυ ωραια εικονα να της βλεπεις στο φυσικο του περαβαλλον και Live η κινηση της σε γαληνευει εγω την πρωτη φορα την παρατηρουσα απο αποσταση κανα 10 λεπτο !

Προσοχη ομως γιατι σαν αγριο ελευθερο πλασμα ειναι επικυνδηνη αν σε παρει απ κατω ματι ...

[ΚΩΣΤΗΣ]

Άλλο ένα εξαιρετικό άρθρο... Ευχαριστούμε Νίκο.