Γαρίδες Γλυκού Νερού

[Aquazone Project Team]

ΓΑΡΙΔΕΣ

Οι γαρίδες, αρκετά δημοφιλείς στους χομπίστες του εξωτερικού πολύ καιρό τώρα, έχουν αρχίσει να ενθουσιάζουν και τους Έλληνες τα τελευταία χρόνια, είτε ως καθαριστές άλγης, είτε ως κάτοικοι δικών τους, ξεχωριστών ενυδρείων. Τα γαριδο-ενυδρεία έχουν γίνει πλέον αρκετά δημοφιλή, όχι μόνο λόγω των πολλών ποικιλιών γαρίδων που υπάρχουν στο εμπόριο, με πολλά διαφορετικά χρώματα και μεγέθη, αλλά και λόγω του μικρότερου χώρου - χρόνου και κόστους που απαιτεί ένα γαριδο-ενυδρείο σε σχέση με ένα φυτεμένο. Μικρότερο ενυδρείο όμως δεν σημαίνει και λιγότερη φροντίδα. Οι γαρίδες απαιτούν, όπως και τα ψάρια, συγκεκριμένες συνθήκες νερού και στησίματος ενυδρείου.
Εξίσου χρήσιμες είναι και οι γαρίδες σ ένα κοινωνικό ενυδρείο σαν καθαριστές, απομακρύνουν όχι μόνο την άλγη αλλά και τα υπολείμματα τροφής και νεκρών οργανισμών. Παρ΄όλα αυτά, υπάρχουν αρκετοί κίνδυνοι σ ένα κοινωνικό ενυδρείο και αν θέλουμε να χαρούμε τις γαρίδες σε ένα περιβάλλον κατάλληλο γι' αυτές, είναι καλύτερα να ζουν σ΄ ένα αποκλειστικό γαριδο-ενυδρείο.

Α. Επιλογή και στήσιμο ενυδρείου

Ενυδρείο: Το σχήμα και το μέγεθος του ενυδρείου δεν αποτελούν πολύ σημαντικό παράγοντα σ ένα μελλοντικό γαριδο-ενυδρείο. Οποιοδήποτε ενυδρειάκι άνω των 10 λίτρων είναι αρκετό για να στηθεί μια μικρή αποικία. Προτιμάται γενικά να μην έχει πολύ μεγάλο ύψος ( σπάνια θα δούμε γαρίδα να απομακρύνεται από τον βυθό εκτός αν «βόσκει» πάνω σε κάποιο φύλλο φυτού ) και αν είναι να δοθεί βάση σε κάποιο χαρακτηριστικό του ενυδρείου περισσότερο σημαντικό είναι το εμβαδόν του βυθού του. Πάντως, όπως προαναφέρθηκε, αυτές δεν είναι παρά μικρές λεπτομέρειες. Ένα μικρό φίλτρο είναι αρκετό, καθώς μεγάλες ποσότητες αμμωνίας ποτέ δεν θα παραχθούν σε ένα γαριδο-ενυδρείο.
Στήσιμο: Επειδή στο γαριδο-ενυδρείο δεν θα δούμε έντονη κίνηση στο μέσο και πάνω μέρος του ενυδρείου όπως στο κοινωνικό, τα πολλά φυτά ενδείκνυνται, όχι μόνο για να παραχθεί ένα όμορφο αισθητικά αποτέλεσμα, αλλά και επειδή η άλγη και το βιοφίλμ που αναπτύσσεται πάνω τους αποτελεί την φυσική τροφή πολλών ειδών γαρίδων. Στο βυθό του ενυδρείου καλό είναι να υπάρχουν κάποια ξερά φύλλα (πχ. Catappa, καρυδιάς, πλατάνου) τα οποία μπορούν να βρεθούν ευρέως σε συσκευασίες στο εμπόριο, ή, μετά από προσεκτική έρευνα να μαζέψουμε από την φύση από μέρος μακριά από λιπάνσεις και ρύπους. Πάνω στα ξερά φύλλα ζει και αναπτύσσεται το biofilm, φυσική τροφή στις για τις γαρίδες και ειδικά στα τα νεογνά τους, αν έχουμε αναπαραγωγή μέσα στο ενυδρείο. Εκτός αυτού, τα πεσμένα φύλλα βοηθούν στην όσο γίνεται πιο « πιστή » αναπαράσταση του βιότοπου των γαρίδων αλλά και στη δημιουργία κρυψώνων. Προσοχή απαιτείται στο γεγονός ότι υπερβολικός αριθμός φύλλων, όπως και τα πολλά ξύλα μέσα σ ένα γαριδο-ενυδρείο είναι ανεπιθύμητα λόγω των πολλών τανίνων που βγάζουν και πρέπει να προηγείται πολύ καλό βράσιμο. Γενικά οι περισσότερες γαρίδες ζουν σε ελαφρώς αλκαλικό περιβάλλον, έτσι η χρήση ασβεστολιθικών πετρωμάτων για διάκοσμο επιτρέπεται.

Β. Διατήρηση στο ενυδρείο
Τα γαριδο-ενυδρεία, λόγω της σχεδόν μηδενικής τους ιχθυοφόρτωσης, δεν απαιτούν συχνές αλλαγές νερού όπως τα συμβατικά ενυδρεία. Τα ποσοστά της αμμωνίας πολύ δύσκολα θα γίνουν επικίνδυνα, και ακόμα και μια μικρή ποσότητα βιολογικού υλικού μέσα στο φίλτρο αρκεί για να στηρίξει ένα τέτοιο ενυδρείο. Άλλα βλαβερά στοιχεία που παράγονται, όπως τα φωσφορικά και νιτρικά ιόντα, πολύ δύσκολα θα φτάσουν και αυτά σε επικίνδυνα επίπεδα, καθώς παράγονται πολύ λίγα και συνήθως απορροφώνται από τα φυτά. Φυσικά αυτό δεν ακυρώνει την χρησιμότητα των αλλαγών νερού, οι οποίες πρέπει να γίνονται τουλάχιστον σε συχνότητα μηνός εκτός αν τα φυτά δείχνουν έλλειψη ιχνοστοιχείων οπότε μπορεί να χρειάζεται αλλαγή και κάθε εβδομάδα. Θα πρέπει να προσέξουμε ένα πολύ σημαντικό θέμα για τις γαρίδες που είναι η δηλητηρίαση από χαλκό, έτσι δεν χρησιμοποιούμε ποτέ ζεστό νερό βρύσης για αλλαγές καθώς διαλύεται και μεταφέρεται αρκετός χαλκός από τις σωληνώσεις και μπορεί να έχουμε μαζικούς θανάτους.
Αν και οι γαρίδες δείχνουν μεγάλη αντοχή σε διάφορες θερμοκρασίες ή οξύτητες, μια απότομη διακύμανση μπορεί να τις βλάψει. Γι αυτό η θερμοκρασία και το Ph πρέπει να διατηρούνται όσο γίνεται πιο σταθερά. Έτσι, αν και η χρήση θερμοστάτη δεν είναι απαραίτητη στην Ελλάδα, που η θερμοκρασία του μέσου δωματίου είναι γύρω στους 23 βαθμούς τον χειμώνα, προτείνεται να υπάρχει σαν δικλείδα ασφαλείας. Περισσότερο απαραίτητη κρίνεται η χρήση κάποιου συστήματος ψύξης όπως πχ ανεμιστηράκια.

Γ. Διατροφή

Συνήθης φυσική τροφή των γαρίδων στο ενυδρείο είναι η άλγη που αναπτύσσεται πάνω στα φυτά. Αν και δεν είναι όλα τα είδη άλγης καταναλώσιμα ( πχ η μαύρη τριχοειδής άλγη δεν μπορεί να φαγωθεί από γαρίδες ), οι γαρίδες έγιναν εξαρχής γνωστές στον ενυδρειακό χώρο ως αλγοφάγα-καθαριστές. Καθαριστές ονομάζονται γιατί καταναλώνουν όχι απλά υπολείμματα τροφών στο ενυδρείο, αλλά και νεκρές γαρίδες ή ψάρια σε κατάσταση αποσύνθεσης. Αν στο ενυδρείο υπάρχουν, όπως προαναφέρθηκε, ξερά φύλλα ή γενικά φυτικά υπολείμματα, θʼ αναπτυχθεί και biofilm που είναι άλλη μια φυσική τροφή για τις γαρίδες.
Πέρα από τις φυσικές πηγές τροφής που οι γαρίδες μπορούν να βρουν μέσα στον ενυδρείο, υπάρχουν πλέον στο εμπόριο πολλές τροφές εξειδικευμένα για γαρίδες. Αν και οι γαρίδες θα δεχθούν οποιαδήποτε τροφή. Έτσι θρυμματισμένα flakes ή granules από τροφές που χρησιμοποιούμε στα ενυδρεία μας είναι εξίσου κατάλληλα. Προσοχή θέλει το γεγονός ότι οι γαρίδες ενδέχεται να είναι πιο ευαίσθητες στην υπερβιταμίνωση από τα ψάρια, οπότε σε περίπτωση που ταΐζονται με τροφές που προορίζονται για ψάρια, και έτσι αν εμπλουτίζουμε την τροφή τους με έξτρα βιταμίνες θα πρέπει να προσέχουμε την δοσολογία και την συχνότητα

Δ. Αναπαραγωγή στο ενυδρείο

H αναπαραγωγή στο ενυδρείο για τα περισσότερα είδη γαρίδας είναι αρκετά εύκολη. Βέβαια δεν αναπαράγονται όλα τα είδη γαρίδας σε γλυκό νερό, κάποια (όπως οι amano shrimps) απαιτούν ένα διάστημα του αναπαραγωγικού τους κύκλου να γίνει σε συνθήκες υφάλμυρου νερού, πράγμα που απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία στο χόμπυ και πετυχαίνει σε μικρό αριθμό χομπιστών. Τα περισσότερα είδη γαρίδων όμως αναπαράγονται στις συνθήκες διαβίωσής τους και μια μικρή αρχική αποικία καταλήγει σχετικά γρήγορα σε ένα μεγάλο αριθμό γαρίδων όλων των ηλικιών. Έχει παρατηρηθεί ότι ο πληθυσμός των γαρίδων βρίσκει μια αναλογία στον αριθμό των γαρίδων και στον χώρο του ενυδρείου που διαθέτει. Έτσι λίγα λίτρα ενυδρείου σημαίνουν και λιγότερες γέννες αντίστοιχα.
Καθώς ο πληθυσμός μιας αποικίας αυξάνεται χωρίς να μπαίνουν νέες γαρίδες βγαίνει εύκολα το συμπέρασμα ότι τα νέα άτομα θα είναι όλα προϊόν αναπαραγωγής συγγενικών μεταξύ τους γαρίδων. Η αιμομιξία στις γαρίδες δεν προκαλεί τόσα προβλήματα όσα στα ψάρια, ενδέχεται πάντως μακροχρόνια να οδηγήσει σε γενιές πιο ευαίσθητες σε απότομες αλλαγές συνθηκών και σε ασθένειες ή κάποια υποβάθμιση των χρωμάτων τους.
Επειδή σε πολλά είδη γαρίδων ο σεξουαλικός διμορφισμός είναι από πολύ δύσκολος έως αδύνατος, είναι απίθανο να ξεχωρίσουμε ένα μόνο ζευγάρι γαρίδων. Έτσι προτείνεται ένας αριθμός από 5+ γαρίδων για το ξεκίνημα μιας αποικίας έτσι ώστε να υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες για να βρεθεί ένα ή περισσότερα ζευγάρια. Θηλυκά μπορούμε να ξεχωρίσουμε πιο εύκολα την περίοδο που κυοφορούν αυγά, τα κρατάνε στο κάτω μέρος της κοιλιάς τους και τα ανακινούν συνεχώς με τα πίσω τους πόδια για να οξυγονώνονται μέσω του καινούριου νερού. Τα νεαρά άτομα, λόγω του πολύ μικρού τους μεγέθους, δεν θα τα δούμε από την πρώτη κιόλας μέρα να γυροφέρνουν στο ενυδρείο, αλλά κατά την τρίτη-τέταρτη.

Στ. Συμβίωση

Ενώ πολλά είδη ψαριών φαίνεται να συμβιώνουν αρμονικά με τις γαρίδες σε ένα ενυδρείο, δεν είναι πάντα έτσι. Για πολλά ψάρια, ιδιαίτερα τις μεγαλόσωμες κιχλίδες και του Αμαζονίου και της Αφρικής, οι γαρίδες είναι κομμάτι της φυσικής τους δίαιτας στην φύση. Έτσι δεν προτείνεται να συνδυάζονται κιχλίδες με γαρίδες, ειδικά και όταν στην διατροφή τους μέσα στο ενυδρείο έχουμε συνηθίσει τα ψάρια σε ζωντανές τροφές ή κατεψυγμένες. Αρκετές φορές επίσης έχουν αναφερθεί περιπτώσεις επιθέσεων σε γαρίδες από ζωοτόκα ψάρια όπως guppy και molly. Μικρά ψαράκια όπως τετρα, ροδόστομοι και άλλα charcharins ενδέχεται να τις κυνηγήσουν μἐσα στο ενυδρείο. Η συμβίωση με έναν μονομάχο είναι εφικτή, εξαρτάται όμως πολύ απο τον χαρακτήρα του ψαριού. Άλλοι μονομάχοι μπορεί να κυνηγήσουν τις γαρίδες, άλλοι μπορεί να τις ανεχτούν στον χώρο τους. Ένα πυκνοφυτεμένο ενυδρείο θα πρσφέρει ακρετές κρυψώνες στις γαρίδες ώστε να αποφέυγουν τον κίνδυνο, αν τυχόν παρουσιαστεί. Eιδικότερα για τους μονομάχους ( επειδή πολλές φορές κρίνονται σαν καλοί συγκάτοικοι για γαρίδες ) η συμβίωση δεν είναι πάντα απλή, μπορεί αρκετές φορές ο μονομάχος να κυνηγήσει τις γαρίδες μετά την εισαγωγή τους στο ενυδρείο και μετά να τις αφήσει ήσυχες. Έχει επίσης αναφερθεί οτι οι γαρίδες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες αρμονικής συμβίωσης με τους μονομάχους αν εισαχθούν πρίν απο το μονομάχο στο ενυδρείο.
Γενικά σαν ιδανικοί συγκάτοικοι γαρίδων θα ήταν φιλήσυχα ψάρια όπως οι ωτόκυκλοι και αρκετά πλέκο. Επειδή όμως οι περισσότερες γαρίδες στο εμπόριο προέρχονται από ασιατικές χώρες, και άρα οξύτητες νερού πολύ υψηλότερες από αυτές που ζουν τα ψάρια αυτά η συμβίωση είναι δύσκολη εκτός αν στο ενυδρείο μπορούν να κρατηθούν σχετικά σταθερές συνθήκες με ph κοντά στο 7, και να γίνει πολύ καλή και αργή προσαρμογή στο ενυδρείο ώστε να μην έχουμε απώλειες.

Ζ. Υβριδισμός
Επειδή τα περισσότερα είδη γαρίδων δεν είναι παρά χρωματικές παραλλαγές κάποιων αγρίων ειδών, ο υβριδισμός στις γαρίδες είναι αρκετά συνηθισμένος. Ο υβριδισμός δεν έχει κάποια επιπλοκή στην υγεία των μελλοντικών, αλλά ενδέχεται νʼ αλλοιώσει τα χρώματα ενός είδους και να οδηγήσει και σε ολική αλλοίωση της αποικίας. Γενικά, έχει παρατηρηθεί ότι όταν δυο συγγενικά είδη γαρίδων υβριδίζουν, υπάρχει μια τάση τα υβρίδια να τείνουν προς τα «άγρια» χρώματα του αυθεντικού είδους. Παρακάτω ακολουθεί πίνακας με τα εμπορικότερα είδη και ποια μπορούν να συγκατοικήσουν σε ενυδρείο.

Η. Κίνδυνοι μέσα στο ενυδρείο

Συνθήκες: Οι γαρίδες αν και αντέχουν σε μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας, είναι πολύ ευαίσθητες στις απότομες διακυμάνσεις, έτσι η θερμοκρασία, η σκληρότητα του νερού και το ph πρέπει να διατηρούνται σε σχετικά σταθερές συνθήκες. Επίσης οι πολύ χαμηλές σκληρότητες μέσα το ενυδρείο μπορούν να αποβούν πολύ επικίνδυνες, γιατί έχουν ως αποτέλεσμα να καταστρέφονται και τα κελύφη πολλών αυγών, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο αριθμός των μικρών γαρίδων σε κάθε γέννα.
Λιπάσματα: Oι δηλητηριάσεις στα ενυδρεία από υγρά λιπάσματα ή από διάχυση του υποστρώματος μέσα στο ενυδρείο είναι μεγάλος κίνδυνος για τις γαρίδες. Πολλά μέταλλα όπως ο χαλκός και ο σίδηρος μπορούν να δημιουργήσουν πρόβλημα και να χαθεί ολόκληρη η αποικία. Έτσι τα λιπάσματα, αν προσθέτουμε στο γαριδο-ενυδρείο, πρέπει να ρίχνονται σωστά και οι δόσεις να είναι σωστά μετρημένες. Μην ξεχνάμε ότι τα περισσότερα μέταλλα παίζουν ρόλο ιχνοστοιχείων και όχι βασικής τροφής για τα φυτά, και σε μικρά ενυδρεία όπως πολλά γαριδο-ενυδρεία οι δόσεις μπορούν πολύ εύκολα να γίνουν «υπερβολικές» και να μην απορροφώνται από τα φυτά. Για αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην δοσολογια των λιπασμάτων μέσα σ ένα γαριδοενυδρείο.
Η παροχή διοξειδίου του άνθρακα στο ενυδρείο μπορεί να βλάψει επίσης τις γαρίδες, ειδικά τις ώρες της νύχτας. Η κατάσταση αυτή επηρεάζεται άμεσα από το ph του ενυδρείου, όσο πιο όξινο είναι το ph σ ένα ενυδρείο τόσο πιο ακίνδυνο είναι το διοξείδιο του άνθρακα μέσα στο νερό. Τα περισσότερα γαριδο-ενυδρεία όμως έχουν από ουδέτερο εώς ελαφρά αλκαλικό ph αφού τα περισσότερα και τα εμπορικότερα είδη γαρίδων προτιμούν αλκαλικές συνθήκες. Παρ όλα αυτά η δηλητηρίαση από διοξείδιο του άνθρακα είναι σχετικά σπάνια και συχνότερα προκαλείται από diy κατασκευές παροχής διοξειδίου που δεν έχουν ελεγχόμενη παραγωγή του αερίου.
Στην ίδια επικίνδυνη κατηγορία εντάσσονται τα αντι-αλγικά φάρμακα, που μπορούν να βλάψουν πολύ την υγεία της αποικίας μας
Αμμωνία: Υπάρχει επίσης μεγάλος κίνδυνος δηλητηρίασης, μεγαλύτερος από αυτόν που αντιμετωπίζουν τα ψάρια σ ένα κοινωνικό ενυδρείο. Η αμμωνία σʼ ένα γαριδο-ενυδρείο πρέπει να ναι μηδενική.
Ύδρες: Οι ύδρες ανήκουν στα κοιλεντερωτά (Coelenterata) είναι ασπόνδυλα που μεταφέρονται από φυτά στα ενυδρεία και μπορούν να πολλαπλασιαστούν λόγω αυξημένης τροφής που δεν καταναλώνεται, πολλά σάπια υπολείμματα φύλλων και γενικά πολλές βρομιές στο ενυδρείο. Χρησιμοποιούν τα πλοκάμια τους για να παγιδέψουν την λεία τους και τρέφονται συχνά με μικρού μεγέθους γαρίδες. Επειδή ανήκουν, όπως και οι γαρίδες, στα ασπόνδυλα, δεν μπορούν ν αφαιρεθούν με χημικό τρόπο καθώς ό,τι βλάπτει τις ύδρες ενδέχεται σοβαρά να βλάψει και την αποικία των γαρίδων που κατοικεί στο ενυδρείο. Πρέπει να απομακρυνθούν είτε με το χέρι είτε με μικρής διαμέτρου απόχη.

Θ. Οι γαρίδες στο κοινωνικό ενυδρείο

Όπως έχει αναφερθεί παραπάνω οι γαρίδες εισάχθηκαν στο κοινωνικό ενυδρείο με την ιδιότητα του «καθαριστή». Καταναλώνουν υπολείμματα τροφής, βοηθώντας έτσι στο να διατηρηθεί ο βυθός του ενυδρείου καθαρός και να μην ανεβαίνουν τα επίπεδα αμμωνίας λόγω της σάπιας τροφής. Μια αναλογία 10 γαρίδων amano ανά 100 λίτρα ενυδρείου θεωρείται καλή για να διατηρείται το ενυδρείο καθαρό.