Corallium Rubrum: Το Μεσογειακό "Κόκκινο Κοράλλι"

[Aquazone Mod Team]

Corallium rubrum

του Νίκου Ψάλτη

Corallium rubrum

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Corallium rubrum (Linnaeus, 1758)

Βασίλειο: Animalia

Φύλο: Cnidaria

Υπέρκλαση: Anthozoa

Κλάση: Octocorallia

Τάξη: Gorgonacea

Υπόταξη: Scleraxonia

Οικογένεια: Coralliidae

Γένος: Corallium

Είδος: rubrum

Συνώνυμα:

Madrepora rubra (Linnaeus, 1766)

Isis nobilis (Pallas, 1767)

Corallium nobile (Ehrenberg, 1857)

Άλλες κοινές ονομασίες:

Κόκκινο Μεσογειακό Κοράλλι

Κοράλλι της Σαρδηνίας

Ευγενές Κοράλλι

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Η κοινή του ονομασία είναι «Κόκκινο Κοράλλι» και το συναντάμε στη Μεσόγειο Θάλασσα, σε μεγάλους πληθυσμούς, αλλά και σε άλλες θάλασσες, όπως στον Ατλαντικό Ωκεανό, σε μικρότερους πληθυσμούς.

Ειδικά στη χώρα μας, όπου υπάρχει σε αφθονία, το υποείδος με το χαρακτηριστικό έντονο κόκκινο (μπορντό) χρώμα, από τα πολύ χρόνια θεωρήθηκε σαν το κοράλλι της τύχης με την επικρατέστερη κοινή ονομασία, στην κοινωνία των ψαράδων, «Γιουσούρι» ή «Γιούσουρι».

Οι αρχαίοι Φοίνικες, οι Αιγύπτιο και οι Ρωμαίοι δραστηριοποιήθηκαν εντατικά με το εμπόριο του κόκκινου κοραλλιού, σε πολλές περιοχές του κόσμου.

Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, το κόκκινο κοράλλι, απέδιδε μαγικές ιδιότητες, σε εκείνους που το κατείχαν και τους προστάτευε από τους κεραυνούς και την εξορία από την πατρίδα.

Επίσης ο ασβεστιακός σκελετός του κοραλλιού, κατόπιν επεξεργασίας και μετατροπής του σε σκόνη, χρησιμοποιείται σαν πρώτη ύλη για την κατασκευή φυσικών-ομοιοπαθητικών φαρμάκων, για τη θεραπεία διάφορων ασθενειών, ιδιαίτερα του πεπτικού συστήματος, αλλά και σαν αφροδισιακό. Συγκεκριμένα, συνιστάται, σαν αντιόξινο φάρμακο. (http://www.herbalremedies.com/rejuvenation.html)

Όταν οι ψαράδες αλίευαν με τα δίχτυα τους το συγκεκριμένο κοράλλι, το θεωρούσαν σαν δείγμα τύχης, όχι μόνο γα την ψαριά τους, αλλά και γενικότερα. Έτσι το αποξήραιναν και το διατηρούσαν σαν διακοσμητικό.

Αργότερα, ειδικοί τεχνίτες, κυρίως στη Μασσαλία και διάφορες πόλεις της Ιταλίας, άρχισαν να το επεξεργάζονται και να το μεταμορφώνουν σε διακοσμητικά αντικείμενα ή κοσμήματα. Οι συγκεκριμένοι τεχνίτες, του απέδωσαν και την ονομασία «Ευγενές Κοράλλι», ώστε να το διακρίνουν από τα υπόλοιπα κοινά κοράλλια.

Περιδέραιο επεξεργασμένου Κόκκινου κοραλλιού

Διακοσμητικό αντικείμενο επεξεργασμένου Κόκκινου κοραλλιού

Έτσι η ζήτηση του συγκεκριμένου κοραλλιού, αυξήθηκε πολύ μαζί με την τιμή πώλησής του, λόγω της δυσκολίας του να αλιευθεί αλλά και τις σπανιότητάς του, η οποία συνεχώς μεγάλωνε λόγω της μείωσης των πληθυσμών του στα ρηχά νερά, από την υπεραλιεία.

Ορισμένα είδη κόκκινου κοραλλιού, από τα 31 καταγεγραμμένα στον κόσμο, θεωρούνται σήμερα σπάνια. Αξιοσημείωτο είναι, ότι από τα δυσεύρετα φυσικά είδη, μια επεξεργασμένη μικρή χάντρα, πωλείται στη διεθνή αγορά κοσμημάτων, σε τιμές που ξεπερνούν το 50$, ενώ ένα μικρό περιδέραιο, μπορεί να ξεπεράσει και τα 25.000$.

Αποτέλεσμα ήταν να εξαφανιστούν από τα μικρά βάθη, τα είδη αυτά και σήμερα να τα συναντάμε, μόνο σε μεγάλα και απρόσιτα για τους δύτες βάθη.

Η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση και η υπεραλιεία, ανάγκασε τους υπεύθυνους για οικολογικά θέματα και προστασίας των ειδών, να το κατατάξουν στην κόκκινη λίστα, σε ορισμένες χώρες και να απαγορευτεί η συλλογή και εμπορία του. (Annexes 3 και5)

Για πολλά χρόνια όμως, ακόμα και σήμερα, αποτελεί αντικείμενο παράνομων δραστηριοτήτων και λαθρεμπορίας.

Στη χώρα μας, πολλοί αυτοδύτες έχουν χάσει τη ζωή τους, κατά την προσπάθειά τους να συλλέξουν το θαλάσσιο αυτό θησαυρό, από όλο και μεγαλύτερα βάθη. Όπως επίσης και σε συμπλοκές με τη διεθνή μαφία, κατά τη διακίνηση του παράνομου εμπορεύματος.

Σήμερα, γίνεται συστηματική καλλιέργεια Κόκκινου κοραλλιού, σε απομακρυσμένες περιοχές από το φυσικό τους περιβάλλον, όπως η Χαβάη, με σκοπό να καλυφθούν οι εμπορικές ανάγκες, Τα καλλιεργούμενα αυτά, κοράλλια, υπολείπονται, όμως, από την ποιότητα των φυσικών και κατά προέκταση της αξίας πώλησης.

Mια από τις καλύτερες περιοχές της χώρας μας, που φημίζεται για τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις κόκκινου κοραλλιού, είναι η βορειοανατολική Εύβοια και πολλές περιοχές της Κρήτης.



ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

Όπως όλα τα είδη των γοργονιδών, έτσι και το Κόκκινο κοράλλι αποτελείται από ασβεστιακό σκελετό, ο οποίος σχηματίζει επιμήκεις άξονες, με πολλές διακλαδώσεις, που πολλές φορές δημιουργούν θύσανο. Ο ασβεστιακός αυτός σκελετός καλύπτεται από σχετικά παχύ στρώμα οργανικής σάρκας.

Από την σάρκα του προβάλουν πολύποδες , οι οποίοι είναι λευκοί και σπανίως υποκίτρινοι, μήκους μόνο ελάχιστων χιλιοστών. Ο κάθε πολύποδας καταλήγει σε οκτώ πτερυγωτά μικροσκοπικά πλοκάμια (Octocoral).

Octocoral

Το ύψος του κοραλλιού συνήθως δεν ξεπερνά τα 20-30 εκατοστά του μέτρου. Η κάθε αποικία έχει μορφή δέντρου με ακανόνιστου σχήματος κλαδιά.

Δενδροειδής σχηματισμός

Το χρώμα του είναι συνήθως έντονο κόκκινο, αλλά το συναντάμε και σε άλλες παραλλαγές του κόκκινου χρώματος, όπως ροζ και μπορντό.

Η χημική σύσταση του ανόργανου, ασβεστιακού σκελετού, αποτελείται από 83% ανθρακικό ασβέστιο, 7-8% οργανικές-ζωικές ύλες, 3-4% ανθρακικό μαγνήσιο και 4,25% οξείδια σιδήρου.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Σαν αποκλειστικά, ετεροτροφικό κοράλλι, μη φωτοσυνθετικό, τρέφεται με πλαγκτονικούς οργανισμούς, τους οποίους συλλαμβάνει με τους πολύποδες.

Επίσης απορροφά οργανικά διαλύματα, που βρίσκονται στο νερό.

Για την κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών, οι αποικίες του κόκκινου κοραλλιού, αναπτύσσονται σε σημεία, όπου τα υποθαλάσσια ρεύματα είναι πολύ ισχυρά και σε απότομα κρημνώδεις περιοχές.

ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ

Υπάρχει σεξουαλικός διμορφισμός των οργανισμών. Διακρίνονται, αρσενικοί και θηλυκοί κλάδοι.

Κατά τη φάση της σεξουαλικής αναπαραγωγής, οι αρσενικοί κλάδοι, ελευθερώνουν το σπέρμα, ή «spermatozoids». Οι θηλυκοί κλάδοι του ιδίου στελέχους, συλλαμβάνουν το σπέρμα, όπου και επιτυγχάνεται η γονιμοποίηση.

Χαρακτηριστικό είναι ότι, οι νύμφες του οργανισμού, παραμένουν, προστατευμένοι, μέσα στους θηλυκούς κλάδους, για χρονικό διάστημα 20-30 ημερών. Κατόπιν ελευθερώνονται στη θάλασσα, όπου παρασυρόμενες από τα θαλάσσια ρεύματα, μεταφέρονται σε άλλες περιοχές, εκεί όπου, όσες επιβιώσουν θα προσφυθούν στο βραχώδες υπόστρωμα και θα μεταμορφωθούν (metamorphosis) σχηματίζοντας νέους οργανισμούς.

Η αναπαραγωγική διαδικασία, γίνεται μια συγκεκριμένη περίοδο του χρόνου και συγκεκριμένα από τα μέσα του μήνα Ιουλίου έως τις αρχές του Οκτώβρη.

Ο ασεξουαλικός, όμως, τρόπος αναπαραγωγής, δεν είναι σπάνιος. Κλαδιά του στελέχους που αποκόπτονται, για διάφορους λόγους, κάτω από τις σωστές συνθήκες, αναπτύσσονται και δίνουν νέα στελέχη.

Τα νέα στελέχη, που προκύπτουν, ωριμάζουν σεξουαλικά, μετά από δύο χρόνια ζωής τους, όπου το ολικό μέγεθός τους φτάνει, μόλις, τα λίγα εκατοστά.

ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Το κόκκινο κοράλλι, αναπτύσσεται και ευδοκιμεί σε κρύα σχετικά νερά, όπου οι θερμοκρασίες κυμαίνονται από 18 έως 20 βαθμούς Κελσίου.

Αναπτύσσονται σε βραχώδες υπόστρωμα, σε βάθη όπου προστατεύονται από το ηλιακό φως ή σε κοιλότητες και σπηλιές.

Οι απόκρημνες και βαθιές περιοχές, των ακρωτηρίων και των πλευρών αυτών, όπου σχηματίζονται σκοτεινές εσοχές και σπηλιές, αποτελούν τους κατ’ εξοχήν καλύτερους βιότοπους ανάπτυξης των αποικιών του κόκκινου κοραλλιού.

Ένας από τους βασικούς λόγους, προτίμησης των περιοχών αυτών, είναι τα ισχυρά υποθαλάσσια ρεύματα, που επικρατούν εκεί, μεταφέροντας τεράστιες ποσότητες πλαγκτονικής τροφής.

Η διακύμανση του βάθους, όπου ευδοκιμεί, κυμαίνεται μεταξύ των 20 έως των 250 μέτρων, ενώ συναντάμε αποικίες, ακόμα και σε βάθος 400 μέτρων.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ

Η Μεσογειακή λεκάνη, αποτελεί τον κατ’ εξοχήν βιότοπο συγκέντρωσης των μεγαλύτερων πληθυσμών του κόκκινου κοραλλιού.

Το συναντάμε όμως και σε περιοχές της ερυθράς θάλασσας και του Ατλαντικού Ωκεανού, συγκεκριμένα στα παράλια της Πορτογαλίας και νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου.

Ειδικά οι Ελληνικές θάλασσες, αποτελούν εξαιρετική περιοχή ανάπτυξης Κόκκινου κοραλλιού, όπου απαντάμε τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις, σπάνιων υποειδών, από τα πανάρχαια χρόνια.

Ειδικά στην περιοχή του Κρητικού πελάγους, επιστημονικές έρευνες, έχουν αποδείξει, ότι ευδοκιμεί για περισσότερο από 80 εκατομμύρια χρόνια (!).

ΔΙΑΒΙΩΣΗ ΣΤΗΝ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ

Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω, εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε, ότι οι περιβαλλοντικές συνθήκες, που απαιτούνται για τη διαβίωση του συγκεκριμένου κοραλλιού, είναι σχεδόν ανέφικτο να προσομοιωθούν, σε ένα κλειστό φυσικό σύστημα.

Οι χαμηλές θερμοκρασίες, η έλλειψη φωτισμού, η ισχυρή κυκλοφορία νερού, οι μεγάλες καθημερινές ποσότητες πλαγκτονικής τροφής και κατά προέκταση η συστηματική καλλιέργεια φυτοπλαγκτόν και ζωοπλαγκτόν, οι συχνές και μεγάλες αλλαγές νερού για τη διατήρηση σταθερών παραμέτρων, καθιστούν την όλη προσπάθεια εξαιρετικά δύσκολη και απαγορευτική για τον μέσο χομπίστα ενυδρειστή.

Εξειδικευμένοι και έμπειροι χομπίστες, στη διατήρηση κλειστών Μεσογειακών φυσικών συστημάτων, δεν τολμούν να προσπαθήσουν αυτόν τον άθλο.

Πληροφορίες για τέτοιου είδους προσπάθειες, δεν αναφέρονται επίσημα.

ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ TIPS

1- http://it.wikipedia.org/wiki/Corallium_rubrum

http://www.mnhn.fr/mnhn/bimm/protection/fr/Especes/Fiches/Coralliumrubrum.html

http://www.acquariofiliaitalia.it/invertebrati/corallium_rubrum_corallo_rosso.html

http://www.int-res.com/articles/meps/95/m095p245.pdf

2- Tsounis, Georgios

Demography, Reproductive Biology and Trophic Ecology of Red Coral (Corallium rubrum L.) at the Costa Brava (NW Mediterranean): Ecological Data as a Tool for Management

Dissertation : Fachbereich:Biologie/Chemie Universität Bremen, 2005

3- 60 τόνοι Κόκκινου κοραλλιού, συλλέγονται κάθε χρόνο αλλά από αυτή τη ποσότητα, χρησιμοποιείται, για παραγωγή προϊόντων, μια σχετικά πολύ μικρή ποσότητα. Τα υπόλοιπα απορρίπτονται.

4- Η χρήση του «γρίπου» σαν μέσον συλλογής, συλλαμβάνει και φέρνει στην επιφάνεια μόνο το 20% της ποσότητας του κοραλλιού, ενώ το υπόλοιπο 80%, αποκολλάται από τα βράχια και καταστρέφεται. Αξίζει να σημειωθεί, ότι από την προαναφερόμενη ποσότητα, που φτάνει στην επιφάνεια, ένα μικρό μέρος είναι αξιοποιήσιμο, ενώ το μεγαλύτερο μέρος, είναι άχρηστα τμήματα κατεστραμμένου κοραλλιού, τα οποία απορρίπτονται και πάλι στη θάλασσα.

5-Οι Η.Π.Α, αποτελούν την μεγαλύτερη αγορά του κόσμου, των προϊόντων του Κόκκινου κοραλλιού. Αρκεί να σημειωθεί, ότι περισσότερο από 26 εκατομμύρια κομμάτια κοραλλιού, διακινήθηκαν την χρονική περίοδο 2001-2006.

6- Η συστηματική αλιεία του Κόκκινου κοραλλιού, παράνομη ή νόμιμη, προκαλεί τεράστιες καταστροφές στα φυσικά αποθέματα, έχοντας υπ’ όψιν μας τους αργούς ρυθμούς ανάπτυξης του συγκεκριμένου κοραλλιού, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τους υπόλοιπους Μεσογειακούς οργανισμούς, σε αντίθεση με τους αντίστοιχους τροπικούς.

7- Η αντικατάσταση του τρόπου ψαρέματος, με σύγχρονα εργαλεία τράτας από του μέχρι πρότινος, με αυτόνομη κατάδυση, επιτείνει την οικολογική καταστροφή, ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει μέριμνα αποκατάστασης των κατεστραμμένων περιοχών.

6-ANNEX V

http://ec.europa.eu/environment/nature/nature_conservation/eu_enlargement/2004/habitats/annexv_en.pdf

7-English Nature

http://www.jncc.gov.uk/pdf/Mediterranean2.pdf